Śmigus-dyngus: to Was może zadziwić, ale tradycja lanego poniedziałku, w ostatnich latach na bardzo bardzo mokro obchodzona jest częściej w miastach niż na wsi. Dlaczego? I o co chodzi w tym święcie? Skąd się wziął Śmigus-dyngus?
To w miastach dzieci i młodzież biegają z wiadrami. Nie zawsze ta zabawa jest przyjemna i bezpieczna. Kiedy kubeł wody wylewany jest na szybę jadącego auta - grozi wypadkiem.
Najlepszy opis śmigusa-dyngusa w I Rzeczpospolitej dał ksiądz Jędrzej Kitowicz w "Opisie obyczajów". Wtedy lany poniedziałek obchodzono hucznie we dworach. Lała się nie tylko woda, ale i wódka. A na wsi "Lud wiejski, dosyć wiernie trzymający się obyczaju starego, pocieszny wyprawia dyngus alias śmigus, a mianowicie koło studzien. Parobcy od rana gromadzą się, czatując na dziewki, idące czerpać wodę i tam, porwawszy między siebie jedną, leją na nią wodę wiadrami, albo zanurzają ją w stawie, a niekiedy w przerębli, jeżeli lód jeszcze trzyma".
Do XV wieku dyngus i śmigus były dwoma odrębnymi zwyczajami. Z czasem tak się zlały ze sobą w jeden, że przestano rozróżniać, który na czym polega. Wyrazem tego było pojawienie się w Słowniku poprawnej polszczyzny Stanisława Szobera zbitki śmigus-dyngus. Lany poniedziałek to drugi dzień świąt wielkanocnych. W Polsce jest to dzień wolny od pracy. Sklepy też są zamknięte. Zwyczajowo katolicy w Polsce idą do kościoła, chociaż to nie jest święto obowiązkowe.
Jako, że Wielkanoc jest świętem ruchomym (przypada po pierwszej, wiosennej pełni księżyca) Poniedziałek Wielkanocny może wypaść od 23 marca do 26 kwietnia.
Jak wiele innych obyczajów, oblewanie wodą wywodzi się ze zwyczajów pogańskich. To czas budzenia się po zimie. Do dziś zwyczaj kropienia wodą święconą pól w poniedziałkowy ranek przez gospodarzy jest spotykany we wsiach na południu Polski.
Jednym z najbardziej znanych obyczajów Poniedziałku Wielkanocnego jest tradycyjny Emaus na krakowskim Zwierzyńcu. Jest to odpust, odbywający się przy klasztorze Norbertanek na Zwierzyńcu, a właściwie już na Salwatorze na prawym brzegu Rudawy. Są więc. jak to na odpuście. kramy, strzelnice sportowe, karuzele, loterie fantowe itp. Na straganach można kupić plastikowe zabawki, pierścionki z kolorowymi oczkami, słodycze, w tym tradycyjne serca z piernika.
Osobliwością krakowskiego odpustu są drewniane figurki żydowskich grajków i Żydów studiujących Torę. Odpust i ulica wzięły nazwę od biblijnej wsi Emaus, do której podążał zmartwychwstały Chrystus. Po drodze spotkał dwóch swoich uczniów, przez których nie został rozpoznany.A w Wielkiej Brytanii nasi rodacy obchodzą Dyngus Day, choć dla Anglików to easter monday.
Janusz Strzelczyk
Zgodnie z art. 51 § 1 Kodeksu Wykroczeń, osoba zakłócająca spokój, porządek publiczny - dopuszczająca się wybryku jakim jest polewanie wodą - podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
